De Hizmetbeweging, ook wel ‘Hizmet’ in het kort genoemd, is een netwerk van vrijwilligers die openstaat voor iedereen. Men is vrij bij te dragen aan een initiatief of project naar keus. Hizmet kent geen lidmaatschap zoals bij een vereniging. Derhalve kunnen mensen vrijelijk deelnemen aan activiteiten en afstand ervan nemen wanneer zij willen. De Hizmetbeweging in Nederland is niet verzameld onder een koepel zoals bij moskeeorganisaties. De activiteiten worden met name bekostigd door de inzet en bijdragen van de mensen die Hizmet een warm hart toedragen.

Hizmet betekent dienstbaarheid. De Hizmetbeweging verwijst naar de mensen die rondom de ideeën van vooruitstrevende islamgeleerde Fethullah Gulen verzameld zijn en zich dienstbaar aan de mensheid opstellen. Gulen geeft namelijk aan dat de uitdagingen van de mensheid vandaag de dag hoofdzakelijk in drie domeinen te vinden zijn: onwetendheid, armoede en verdeeldheid. Door ons dienstbaar op te stellen voor respectievelijk onderwijs, liefdadigheid en dialoog, hoopt de Hizmetbeweging een bijdrage te leveren aan het oplossen van die uitdagingen.

Hizmet is een wereldwijde dynamische beweging gebaseerd op universele menselijke waarden. De grondlegger van de Hizmet-beweging is Fethullah Gulen.

Wij laten ons inspireren door Gulens ideeën die via zijn boeken, artikelen, opiniebijdragen en wekelijkse toespraken over spirituele en actuele onderwerpen die op de site Herkul.org verschijnen. Onderling bediscussiëren wij deze ideeën tijdens ons Hizmet-overleg, de relevante onderwerpen voor de Nederlandse context proberen wij mee aan de slag te gaan.

Indien Gulens gezondheid dat toelaat, kunnen Hizmet-sympathisanten ervoor kiezen om een bezoek te brengen aan Gülen, welke dient als extra motivatiebron.

Hiernaast vinden ook besprekingen over gedeelde onderwerpen plaats met sympathisanten uit buurlanden die ook uit dezelfde bron putten. Ook kunnen mensen die in hetzelfde veld actief zijn samen projecten of overleggen organiseren, doelend op kruisbestuiving en netwerkdeling.

Onderwijs is een van de belangrijkste aandachtspunten van de Hizmetbeweging. Veel vrijwilligers hebben, geïnspireerd door de ideeën van de heer Gülen, scholen gebouwd, studenten bijles gegeven en financiële steun gegeven aan studenten die dit nodig hadden. Deze initiatieven hebben in de hele wereld navolging gekregen waaronder in Zuid-Afrika, Afghanistan en de VS. De scholen hebben een sterke focus op technische vakken, literatuur en multicultureel begrip. Dit moet leiden tot meer interculturele dialoog en een leefbare samenleving waarin iedereen gelijkwaardig is. De scholen doen mee aan internationale wedstrijden voor wiskunde en andere vakken. Hierdoor maken scholieren over de hele wereld kennis met elkaar.

Hizmet stimuleert dialoog tussen verschillende groepen om deze dichter bij elkaar te brengen. Het gaat hierbij niet alleen om interreligieuze en interculturele dialoog maar ook dialoog tussen jongeren en ouderen. Door middel van dialoog wil de Hizmetbeweging de kloof tussen groepen overbruggen. Dit moet leiden tot een leefbare samenleving waarin vrede, wederzijds respect en begrip voor elkaar overheersen. Tevens moet iedereen in staat zijn om actief aan de samenleving deel te nemen.

Individuen treden vrijelijk toe tot de organisaties en diensten van hun keuze en ze zijn er ook vrij in om kosteloos op te stappen.

Of de onderliggende motivatie voor deze vrijwillige deelname nou zelfontplooiing, zelfexpressie, zelfontwikkeling of iets anders is, het laat het individualistische karakter en aspect van het maatschappelijk middenveld zien.

Ze komen bij de Beweging omdat ze deel willen uitmaken van een systeem dat al werkzaam is.

Ze hebben toegang tot de ontmoetingsplaatsen en kanalen die de Beweging beschikbaar stelt om opinies te uiten en mensen te overtuigen en om tot een meerderheidsbesluit te komen. Perspectieven die niet in overeenstemming zijn met de algemene beginselen van de collectieve actie van de Beweging mogen worden geuit, maar kunnen niet aan de meerderheid worden opgelegd. Dus nieuwkomers bij de netwerken oriënteren zich vaak op nieuwe doelen van transformatie.

Tenzij deelnemers het wereldbeeld van de Hizmetbeweging erkennen en verspreiden, en ze op een bepaalde manier bijdragen aan de diensten, zullen ze het moeilijk vinden om te worden erkend als deelnemer aan de Hizmetbeweging .

Integreren in een dienstverlenend netwerk of in een instelling, vereist echter niet dat ze andere sociale netwerken waartoe ze behoren verlaten, maar ze kunnen die netwerken wel gebruiken om nieuwe boodschappen en bedoelingen waar ze kennis van nemen, te laten circuleren.

Veel mensen van alle rangen en standen en met verschillende intellectuele achtergronden nemen deel aan de dienstverleningsprojecten.

De soorten dienstverlening die Gülen voorstaat – educatie, gezondheid, interculturele en interreligieuze dialoog, samenwerking tussen beschavingen – vereisen actie en betreffen relaties in de alledaagse levens van alle leden van de gemeenschap en van de mensheid.

De relaties zijn affectief: interpersoonlijk, sociaal, informeel en integratief; professioneel: formeel een contractueel; cultureel: educatief, zelf-reflectief, altruïstisch en apolitiek; locatiegebonden: op basis van projecten en veelomvattend; en transnationaal: – vreedzaam, gezamenlijk en civiliserend.

Mensen worden aangetrokken tot de Hizmetbeweging door typische vrienden van de Hizmetbeweging , door mensen in hun onmiddellijke omgeving, buren, en verwanten en door hun gedrag en oprechtheid, door het werk van Gülen te lezen en te luisteren naar zijn lezingen, door de algehele bedoeling en de boodschap van de altruïstische diensten, en door de wereldvisie van de Hizmetbeweging .

De overgrote meerderheid van deelnemers bestaat uit jonge studenten van de universiteit. De daarna grootste groep (bijna even groot) bestaat uit mensen die aan de universiteit zijn afgestudeerd. De gemiddelde leeftijd in de Beweging is 25-30 jaar. De meeste studenten of mensen in de dienstverlenende netwerken komen uit de middenklasse en daarboven. Ze komen uit een goed geïntegreerd milieu, stads, en behalen goede studieresultaten.

De vrijwilligers zijn goed opgeleid, komen van stedelijke middenklasse en zijn relatief bevoorrecht en beter geïntegreerd: zij hebben een technische en culturele competentie of een economisch-functionele positie die het voor hen waarschijnlijker maakt om te mobiliseren omdat ze de tegenstrijdigheden in het systeem zien en ze met hun educatieve niveau en intellectuele milieu de gelijkheidswaarden en antiautoritaire waarden cultiveren.

De deelname onder universitaire studenten en goed opgeleide nieuwkomers met een grote verscheidenheid aan sociale ervaringen en achtergronden is gegroeid, maar dit heeft de Hizmetbeweging niet geradicaliseerd, noch heeft het het ontstaan van kloven veroorzaakt in de Beweging of in de Turkse samenleving. De deelnemers prioriteren in feite particuliere individuele prestatie en uitbreiding van de vrijheid van meningsuiting en democratische deelname.

Nieuwkomers noch bestaande deelnemers zijn niet-geïntegreerde, uitgesloten, onbeduidende of ontheemde mensen. Onderzoek wijst uit dat deelnemers mensen zijn die actief zijn en geïntegreerd in de gemeenschap.

Dit is in tegenspraak met de algemene veronderstelling dat mobilisatie een verschijnsel is dat betrekking heeft op mensen die het meest zijn getroffen door sociale desintegratie en uitsluiting. Beschikbaarheid voor mobilisatie is in feite niet groot onder marginale- en ontheemde groepen. Degenen die wel deelnemer aan een beweging worden, hebben over het algemeen een meer solide, collectieve identiteit en sterkere banden met een netwerk bestaande uit sociale connecties.

De individuen die samen de dienstverlenende netwerken vormen in de Beweging omvatten een zeer hoog percentage van mensen uit de middenklasse of hogere sociaal-economische posities. Ze ontwikkelen een wijdere visie op de wereld. Ze worden gevoelig voor bepaalde en mondiale aangelegenheden en motieven. Ze verwerven informatie en noodzakelijke vaardigheden en competenties om dienstverleningsprojecten af te leveren die de werkelijke sociale behoeftes aanpakken.

Deelnemers verbinden zich openlijk aan projecten voor educatie, cultuur, interreligieuze dialoog, maatschappelijke vrede en ontwikkelingssamenwerking. Dit brengt hen erkenning als dragers van universele ethische waarden, niet van ideeën of oriëntaties die nauw, marginaal of exclusief zijn.

De geloofsgemeenschappen, inclusief de Gülen beweging, zetten hun wettige en vreedzame activiteiten voort zonder extra aandacht naar zich toe te trekken. Gülen en de Beweging vermeden grote openbare bijeenkomsten maar gingen door met het promoten van de ethiek van de dienstbaarheid door te publiceren en kleine bijeenkomsten bij te wonen.

Op dit moment ging de Beweging weer gebruik maken van technologie. Voor de eerste keer in Turkije werden de preken van een prediker opgenomen op video en via videobanden verspreid. Na de staatsgreep bleef de Beweging groeien en succesvol functioneren. In 1982 richtten deelnemers van de Beweging een privé hogeschool op in Izmir, Yamanlar Koleji.

Er is geen formeel lidmaatschap als zodanig in de Beweging. Individuen behoren niet alleen tot een enkele gemeenschap of een enkel netwerk.

De verscheidenheid van de ‘connecties’ van de deelnemers is wat de Hizmetbeweging onderscheidt; ze nemen tegelijkertijd deel aan verschillende vlakken van het sociale leven en participeren in verschillende organisaties.

Schrijver en journalist Abdullah Aymaz illustreert deze veelvoudige connecties: “ik ben een leraar en een schrijver. Ik heb verplichtingen zoals mijn werk en ook mijn vrijwillige extra bijdragen aan het media-orgaan waar ik als columnist voor werk. Ik neem ook deel in buurt- en gemeenschapswerk in de omgeving waar mijn familie woont. Ik heb interesse in wetenschappelijke kwesties en daarom ben ik lid van de redactie en het selectiecomité van een populair wetenschappelijk maandblad. Mijn kinderen gaan naar de middelbare school en ik maak deel uit van de familiale groep van school om het niveau van onderwijs op de school te verbeteren. Ik neem ook deel aan interreligieuze dialoog en ik bezoek en ontvang mensen van verschillende religieuze gemeenschappen. Ik zit ook bij vergaderingen en netwerken van mensen in mijn eigen woonplaats en van mensen uit woonplaatsen waar ik vroeger heb gewoond. Kort gezegd neem ik deel aan verschillende netwerken verbonden aan mijn verblijfplaats, werk, interesses, woonplaats, de school van mijn kinderen, enzovoorts. Er zijn bovendien duizenden mensen die meer netwerken bijwonen en die meer gemeenschapsdiensten verrichten in de Hizmetbeweging dan ik doe.”

In elk van deze omgevingen zijn slechts een deel van de eigen persoon en slechts enkele dimensies van de persoonlijkheid en ervaring, geactiveerd. Alternatieve connecties zijn, in een religieus-gemotiveerde zoektocht, als een reis voor persoonlijke en spirituele ontwikkeling en inhoud.