Vanuit de Hizmet-beweging hebben wij kennisgenomen van het onderzoeksverslag naar vier Turks religieuze stromingen en organisaties (TRSO’s) in Nederland, uitgevoerd in opdracht van de Tweede Kamer. Bij dit onderzoek stond de mate van integratie van de verschillende TRSO’s en inzicht in diens geldstromen centraal. Verder is er ook naar de onderlinge verhoudingen gekeken. Hieronder reageren wij op de conclusies waar wij blij mee zijn en plaatsen wij ook enkele kritische kanttekeningen bij het rapport.
Hizmet schoolvoorbeeld integratie
Wij zijn blij om te vernemen dat de onderzoekers de Hizmet-beweging ‘een schoolvoorbeeld van integratie’ noemen.
Fragment uit Radar rapport (p.58)
Dit is in lijn met de bevindingen van eerdere onderzoeken naar de Hizmet-beweging in Nederland. Zo concludeert prof. Martin van Bruinessen, n.a.v. het onderzoek die hij in 2010 in opdracht van de Tweede Kamer heeft gedaan naar de Hizmet-beweging, dat Hizmet de best geïntegreerde migrantengroepering in Nederland betreft.
Prof. Van Bruinessen bevinding n.a.v. onderzoek naar Gulenbeweging in Nederland, die op verzoek van Tweede Kamer werd uitgevoerd
Over de religieuze beleving stellen de huidige onderzoekers dat de visie van Hizmet over scheiding privé en publiek juist beter aansluit bij de Nederlandse context en dat dit waarschijnlijk ook heeft bijgedragen aan een betere integratie in de samenleving.
Buitenlandse financiering en aansturing
Wat betreft de buitenlandse financiering hebben de onderzoekers terecht geconcludeerd dat Hizmet-gelieerde organisaties geen buitenlandse financiering ontvangen en zeggen zij:
‘voor financiering vanuit een hoofdkantoor in Pennsylvania hebben we geen enkele aanwijzing aangetroffen.’
De onderzoekers concluderen eveneens dat er geen buitenlandse aansturing geldt in het geval van Hizmet:
‘Om Gülenistische organisaties in ons land zoals scholen aan te sturen, zou niet alleen de capaciteit in Nederland groter moeten zijn, zoals hierboven beschreven, maar hadden we ook meer aanwijzingen moeten aantreffen van directieven van Fethullah Gülen. De kans dat een hoofdkantoor in Pennsylvania direct bepaalt hoe een school in Amsterdam wordt gerund, achten we daarmee zeer klein.’
Het Hizmet-overleg herkent zich in deze conclusies.
Transparantie
In datzelfde onderzoek van Martin van Bruinessen adviseert hij de Hizmet-beweging meer transparantie dient te bieden over de organisatie en structuur. Dit advies hebben wij de afgelopen 7 jaar zeer serieus genomen en zijn wij mee aan de slag gegaan. Het belangrijkste resultaat hiervan is de lancering van de website www.hizmetbeweging.nl waarop wij openheid bieden over wie wij zijn, wat het gedachtegoed van Hizmet is, hoe wij georganiseerd zijn, hoe de relatie met Gulen is, wie er betrokken zijn bij Hizmet en meer.
Daarnaast hebben wij lezingen, conferenties, informatiebijeenkomsten georganiseerd en hebben wij ook geïnteresseerden uitgenodigd bij ons landelijke Hizmet-overleg. Op deze wijze kunnen mensen zelf hun eigen beeld vormen, deze overleggen ervaren en zien wie daarbij aanwezig zijn en wat daar besproken wordt.
Verder hebben wij onlangs een visiedocument uitgebracht waarin wij openheid geven over o.a. de structuur van de beweging in Nederland, de missie en visie alsook hoe wij deze willen realiseren. Met dit document willen Hizmet-deelnemers openlijk hun idealen weer uitspreken, hier duidelijkheid over geven en nogmaals onderstrepen dat wij onze toekomst in Nederland zien en nog meer dan voorheen hierin willen investeren. Dit alles wordt gedaan ondanks de toegenomen veiligheidsrisico vanwege de bedreigingen en bestrijdingen in/vanuit Turkije. Daarnaast wordt reeds jaren onze affiliatie met Hizmet uitgesproken. Het advies van Radar in het huidige rapport om openheid te geven over onze affiliatie met Hizmet, is wat ons betreft achterhaald door de feitelijke situatie.
Geen neutrale deskundigen
De informatie in het rapport is grotendeels gebaseerd op groepsinterviews binnen de vier TRSO’s, krantenartikelen en ook zijn er een aantal experts geraadpleegd. Dit laatste aspect, de raadpleging van experts, had in onze ogen beter gekund. Hoewel de onderzoekers stellen dat de experts die zich uitlaten over Hizmet ‘geen verklaarde aanhangers zijn of criticasters’, delen wij deze opvatting niet. Zo gaf Lily Sprangers tijdens de hoorzitting in de Tweede Kamer in oktober 2016 aan dat zij achter de schermen de overheid, gemeente en anderen heeft geroepen om te waarschuwen tegen de agenda van de Gulenisten. Dit deed zij toen zij directeur van het Turkije Instituut was. Hierdoor trekken wij haar neutraliteit in twijfel op basis van de lobbyactiviteiten die zij zelf aangeeft te hebben gedaan.
Een andere informant die als neutrale deskundige wordt opgetekend is Dries Lesage. Lesage is sinds 2014 veel aan het publiceren over Turkije en daarbinnen is hij uitgesproken negatief over de Gulenbeweging. Verder is het ook noemenswaardig dat Lesage getrouwd is met een Turkse dame die duidelijk banden heeft met de AKP. Zij is lid van het Ministerie voor Buitenlandse Turken (YTB) in België, zoals te zien op:
Vrouw Lesage is officieel lid van YTB ( https://ytb.gov.tr/uye.php?detay=35 )
Op hun beurt meldt de YTB op hun site duidelijk hun besluit dat zij de Hizmet-beweging gaan bestrijden in het buitenland met hun partners. Zie:
YTB besluit om Hizmet internationaal te bestrijden met buitenlandse partners ( https://www.ytb.gov.tr/haber_detay.php?detay=5143 )
Lesage is zoals iedereen vrij zijn mening te vormen op welke wijze hij wil, maar dat hij geen criticaster zou zijn en zijn mening over de Gulenbeweging als neutraal wordt opgetekend in dit rapport kunnen wij in het licht van bovenstaande feiten niet onderschrijven.
Verder vinden wij het jammer dat er niet tot nauwelijks gebruik is gemaakt van gedegen (wetenschappelijke) onderzoeken naar de Hizmet-beweging in Nederland, zoals die van Martin Bruinessen en later ook door Thijl Sunier en Nico Landman.
Afbeelding: Prof. Sunier vertelt over hun onderzoeksbevindingen
Invloed couppoging Turkije
De opdracht voor dit onderzoek dateert uit 2015. De interviews hebben grotendeels vanaf september 2016 plaatsgevonden, kort na de couppoging van 15 juli datzelfde jaar. Hoewel de coup geen onderdeel vormde van het onderzoek, ging het wel om de onderlinge relaties tussen de TRSO’s. Deze onderlinge relaties zijn sterk beïnvloed in de nasleep van de coup. De mensen die in het rapport aan het woord komen, zoals die van de drie TRSO’s, geven aan dat zij hebben besloten Hizmet-sympathisanten uit te sluiten en handelen daarmee conform de lijn van de Turkse staat. Het is kwalijk dat zij het taalgebruik van de Turkse staat overnemen door ook te spreken in termen als ‘terroristisch’, ‘landverraders’ en ‘FETÖ’.
Afsluitend
Aanvankelijk was er gevraagd om de drie Turks religieuze stromingen (Diyanet, Milli Görüs en Suleymanci) te onderzoeken, daar werd Hizmet niet bij genoemd omdat de Hizmet-beweging al vaker en uitgebreider onderzocht was. Desondanks is vanuit politieke druk Hizmet later als 4de TRSO aan dit onderzoek toegevoegd. Binnen Hizmet staan wij voor dialoog en gaan graag het gesprek aan. Mede daardoor heeft een grote groep Hizmet-sympathisanten volledig meegewerkt aan de verschillende (groeps)interviews van de onderzoekers. Dit is de zoveelste keer op rij dat de positieve conclusies over de rol van de Hizmet-beweging in Nederland herhaald worden. Wij hopen dat met dit onderzoek de terugkerende vragen van de politiek omtrent Hizmet eindelijk beantwoord zullen zijn. Indien er nieuwe vraagstukken opkomen, zullen wij zoals voorheen dat ook het geval was, graag meewerken om meer helderheid te bieden.
